การวิเคราะห์ SWOT

การวิเคราะห์  จุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส และอุปสรรค (SWOT ANALYSIS)

ความหมายของ SWOT

SWOT  ประกอบด้วยส่วนของภายใน คือ จุดแข็ง  (Strengths)  และ จุดอ่อน (Weaknesses)

และสภาพแวดล้อมภายนอก  คือ โอกาส (Opportunities) และ อุปสรรค (Threats) ที่องค์กรจะต้องเผชิญ  ดังนั้น การวิเคราะห์  SWOT  เป็นการใช้เทคนิคอย่างกว้าง ๆ สร้างภาพรวมของสถานการณ์เชิงกลยุทธ์ขององค์กร  โดยมีการอ้างอิงข้อมูลต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับองค์กรและมีการนำไปใช้อย่างถูกต้อง และเหมาะสมกับองค์กร ประกอบด้วย

                       โอกาส (O : Opportunities)  เป็นสถานการณ์ที่น่ายินดีอย่างยิ่งในสภาพแวดล้อมขององค์กรที่มากระทบกับองค์กรแล้วทำให้องค์กรได้ประโยชน์  เช่น  นโยบายของรัฐ กฎหมาย และอื่นๆ

                               อุปสรรค (Threats)  เป็นสถานการณ์ที่ไม่น่ายินดีในสภาพแวดล้อมขององค์กร  คือสิ่งกีดขวางที่สำคัญ ที่มากระทบกับองค์กรแล้วทำให้องค์กรเสียประโยชน์หรือเสียหาย   เช่น  ภัยธรรมชาติ  นโยบายของรัฐบาล  ภาวะเศรษฐกิจ  และอื่นๆ

                              จุดแข็ง  (Strengths)  คือ  ทรัพยากรหรือศักยภาพที่ได้เปรียบที่องค์กรมีอยู่ เป็นความสามารถที่โดดเด่นขององค์กร 

                           จุดอ่อน (Weaknesses) คือข้อจำกัดหรือความขาดแคลนในทรัพยากรที่ขัดขวางการดำเนินงานที่มีประสิทธิภาพขององค์กร    

                        การวิเคราะห์ จุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส และอุปสรรค (SWOT ANALYSIS)  ให้มีประสิทธิภาพ

ก็คือ การวิเคราะห์ภายในอย่างถูกต้อง นั้นคือ การนำประเด็นลักษณะของจุดแข็งและจุดอ่อนเฉพาะด้านที่เกี่ยวข้อง ซึ่งสามารถนำไปสร้างเป็นกลยุทธ์ขององค์กรได้ โดยเจ้าหน้าที่ส่งเสริมสหกรณ์จะต้องพิจารณาองค์ประกอบจาก แหล่งที่มาของข้อมูลที่ใช้ในการเคราะห์ SWOT  เช่น ข้อมูลจากแหล่งปฐมภูมิ  และข้อมูลจากแหล่งทุติยภูมิ  

ดังนั้น เพื่อให้การจัดทำ SWOT เป็นไปอย่างถูกต้องสามารถปฏิบัติได้หลายทาง ในที่นี้จะ

กล่าวถึง 2 กรณีดังนี้

                        กรณีที่สหกรณ์ยังไม่เคยมีการวิเคราะห์ SWOT มาก่อนหรือเป็นการวิเคราะห์ SWOT ไว้นานแล้ว

กิจกรรมที่ 1 การวิเคราะห์ จุดแข็ง  จุดอ่อน โอกาส และ อุปสรรค (SWOT)

                        1.1  ข้อมูลจากแหล่งปฐมภูมิ 

กรณีที่สหกรณ์ยังไม่เคยมีการวิเคราะห์ SWOT มาก่อนหรือเป็นการวิเคราะห์ SWOT ไว้นาน

            แล้ว เจ้าหน้าที่ส่งเสริมสหกรณ์จะต้องดำเนินการวิเคราะห์ SWOT ใหม่ร่วมกับสหกรณ์/กลุ่มเกษตรกรเป้าหมาย โดยมีขั้นตอนดังนี้

                        ขั้นตอนที่ 1   การพิจารณากลุ่มเป้าหมายที่จะนำมาจัดทำ SWOT  ต้องประกอบด้วย บุคลากรของสหกรณ์/ กลุ่มเกษตรกร   ประกอบด้วย ฝ่ายคณะกรรมการดำเนินการสหกรณ์ ฝ่ายจัดการ และสมาชิกหรือผู้แทนสหกรณ์ โดยมีเจ้าหน้าที่ส่งเสริมสหกรณ์เป็นที่ปรึกษา และให้คำแนะนำ

                        ขั้นตอนที่ 2  จัดเตรียมวัสดุอุปกรณ์ที่จำเป็น เช่น กระดาษชาร์ท คอมพิวเตอร์และอุปกรณ์   กระดาษบันทึก  หรืออุปกรณ์อื่นที่เกี่ยวข้อง

                        ขั้นตอนที่ 3  กระบวนการการสังเคราะห์

                        1. เลือกผู้นำเวทีขึ้นมา  1 – 2  คน เพื่อนำกระบวนการ ซึ่งต้องเข้าใจองค์ความรู้ในการวิเคราะห์ SWOT  ที่ดีพอ

                        2. อธิบายเค้าโครงที่จะจัดทำ ตั้งแต่การวิเคราะห์องค์กร เกี่ยวกับปัจจัยภายใน/ ปัจจัยภายนอก ที่ควบคุมได้และควบคุมไม่ได้  แล้วพิจารณาเลือกเครื่องมือแต่ละตัวมาวิเคราะห์  เช่น  7S, PEST

                        3. นำการวิเคราะห์ทั้งประเด็นของส่วนของภายใน และสภาพแวดล้อมภายนอก ให้เป็นไปตามหลักเกณฑ์ตามตารางที่ 1 ประเด็นการวิเคราะห์ SWOT  จากข้อมูลต่าง ๆ

                        1.2 ข้อมูลจากแหล่งทุติยภูมิ   

 กรณีที่สหกรณ์มีการวิเคราะห์ SWOT มาก่อนแล้ว สหกรณ์อาจจะนำมาทบทวนเพื่อ ที่มาจาก                  ข้อมูลจากแหล่งทุติยภูมิ   เช่น  แผนกลยุทธ์ของสหกรณ์  มาตรฐานสหกรณ์ ธรรมภิบาล   การควบคุมภายใน  CAMELS   การวิเคราะห์ 360 องศา  งบการเงินของสหกรณ์ ข้อบกพร่องของสหกรณ์ หรือ ข้อสังเกตของผู้สอบบัญชีของสหกรณ์  และอื่น ๆ  ซึ่งเจ้าหน้าที่ส่งเสริมสหกรณ์จะต้องนำข้อมูล มาทำการปรับปรุง      ให้ถูกต้องเหมาะสมและทันสมัย โดยอาศัยข้อมูลต่าง ๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งจะต้องพิจารณา จุดอ่อน  (Weaknesses)  และ อุปสรรค  (Threats) ดังนี้ 

ตารางที่  1 ประเด็นการวิเคราะห์    SWOT  จากข้อมูลต่าง ๆ

ที่	รายการ/ ข้อมูลจาก	จุดอ่อน(Weaknesses)	จุดแข็ง (Strengths)	แหล่งอ้างอิงจาก
1.	มาตรฐานสหกรณ์	ดูจากข้อที่สหกรณ์ไม่ผ่านเกณฑ์มาตรฐาน	ดูจากข้อที่สหกรณ์ผ่านเกณฑ์มาตรฐาน	กจส.
2.	ผลการประเมินการจัดชั้นคุณภาพการควบคุมภายในของสหกรณ์	ดูจากข้อที่มีผลการประเมินในระดับพอใช้  หรือ ปรับปรุง	ดูจากข้อที่มีผลการประเมินในระดับดี หรือ ดีมาก	สตส.
3.	การวิเคราะห์ Camels	ดูจากผลการวิเคราะห์แต่ละด้านที่มีค่าเฉลี่ยต่ำกว่ามาตรฐาน	ดูจากผลการวิเคราะห์แต่ละด้านที่มีค่าเฉลี่ยเท่ากับ หรือสูง กว่ามาตรฐาน	สตส.
4.	การวิเคราะห์ 360 องศา	ดูจากแผนภูมิเรดาห์(ใยแมงมุม)ในส่วนต่ำกว่าเกณฑ์ที่กำหนด	ดูจากแผนภูมิเรดาห์(ใยแมงมุม)  เป็นไปตามเกณฑ์ที่กำหนด
5.	ธรรมาภิบาลของสหกรณ์	ดูจากผลการประเมินที่มีคะแนนต่ำกว่าร้อยละ 70	ดูจากผลการประเมินที่มีคะแนนสูงกว่าร้อยละ 70	กบส.
6.	ข้อสังเกตของผู้สอบบัญชี	ดูจากรายงานการสอบบัญชีที่มีข้อบกพร่อง หรือไม่ปฏิบัติตาม	ดูจากรายงานการสอบบัญชีที่ไม่พบข้อสังเกต	สตส.
7.	ข้อบกพร่องของสหกรณ์	ดูจากผลการดำเนินงานของสหกรณ์ที่เกิดข้อบกพร่องหรือเกิดการทุจริตของสหกรณ์	ดูจากผลการดำเนินงานของสหกรณ์ที่ไม่พบข้อบกพร่อง	กจส.

            

                        สำหรับประเด็นสภาพแวดล้อมภายนอก ได้แก่ โอกาส  (Opportunities) และอุปสรรค (Threats)  เจ้าหน้าที่ส่งเสริมสหกรณ์ จะต้องพิจารณาข้อมูลจากประเด็นดังนี้ 

ที่	รายการ	อุปสรรค(Threats)	โอกาส  (Opportunities)	หมายเหตุ
1.	นโยบายของรัฐ	/	/	ส่วนใหญ่ประเด็นการวิเคราะห์มักเป็นโอกาส  (O)
2.	โครงสร้างพื้นฐาน	/	/	ส่วนใหญ่ประเด็นการวิเคราะห์มักเป็นโอกาส  (O)
3.	คู่แข่งขัน	/	/	ส่วนใหญ่ประเด็นการวิเคราะห์มักเป็นอุปสรรค (T)
4.	ภัยธรรมชาติ	/	/	ส่วนใหญ่ประเด็นการวิเคราะห์มักเป็นอุปสรรค (T)
5.	ความผันผวนทางการเมือง	/	/	ส่วนใหญ่ประเด็นการวิเคราะห์มักเป็นอุปสรรค (T)
6.	ภาวะเศรษฐกิจโลก	/	/	ส่วนใหญ่ประเด็นการวิเคราะห์มักเป็นอุปสรรค (T)

กิจกรรมที่ 2  การจัดทำตาราง SWOT

            เมื่อได้ผลการวิเคราะห์ SWOT จากการสังเคราะห์อย่างถูกต้องแล้ว ให้เจ้าหน้าที่ส่งเสริมสหกรณ์ นำมาจัดสร้างเป็นตาราง SWOT ANALYSIS ตามแบบที่กำหนด

ปัจจัยภายใน (จุดแข็ง) Strengths : S	ปัจจัยภายใน (จุดอ่อน) Weaknesses : W
1 2 3 4	1 2 3 4
ปัจจัยภายนอก(โอกาส) Opportunities : O	ปัจจัยภายนอก (อุปสรรค) Threats : T
1 2 3 4	1 2 3 4

ตารางที่ 2 ตัวอย่าง ตาราง SWOT ANALYSIS

ปัจจัยภายใน (จุดแข็ง) Strengths : S	ปัจจัยภายใน (จุดอ่อน) Weaknesses : W
1.พื้นที่ความรับผิดชอบครอบคลุมในตำบลเดียว	1.สมาชิกและคณะกรรมการฯ มีความเข้าใจในด้านธุรกิจสหกรณ์น้อย
2.สมาชิกและคณะกรรมการฯ เป็นเกษตรกรที่มีอาชีพทำนาเป็นส่วนใหญ่	2.สหกรณ์ดำเนินธุรกิจสหกรณ์เพียง 2 อย่าง: ธุรกิจสินเชื่อและธุรกิจจัดหาสินค้ามาจำหน่าย
3.สมาชิกส่วนใหญ่มีความชำนาญด้านการทำนาเพาะปลูก และเป็นคนในหมู่บ้านเดียวกัน	3.ขาดอาคารสำนักงานเป็นของตนเอง ต้องอาศัยบ้านประธานฯเป็นที่ทำการชั่วคราว
4.สหกรณ์มีการกำหนดข้อบังคับระเบียบเพียงพอเหมาะสมต่อการดำเนินงาน	4.อุปกรณ์เครื่องใช้สำนักงานไม่เพียงพอ
5.ใกล้เขตอำเภอเมืองและการคมนาคมสะดวก	5.สมาชิกไม่เข้าใจในบทบาทหน้าที่ความรับผิดชอบ และมีส่วนร่วมในการทำธุรกิจน้อย
6.สหกรณ์ไม่เคยมีการทุจริต	6.สมาชิกขาดแรงจูงใจ
7.สมาชิกมีการประกอบอาชีพเสริมเพิ่มรายได้	7.ทุนดำเนินงานของสหกรณ์มีจำกัด ทำให้ไม่สามารถดำเนินธุรกิจรวบรวมผลผลิตและบริการอื่นได้
8. คณะกรรมการฯ มีความเอาใจใส่ต่อกิจการสหกรณ์พอประมาณ
ปัจจัยภายนอก(โอกาส) Opportunities : O	ปัจจัยภายนอก (อุปสรรค) Threats : T
1.ผลผลิตของสมาชิกเป็นที่ต้องการของตลาดผู้บริโภคค่อนข้างสูง ทั้งข้าวเจ้าและข้าวเหนียว	1.เกษตรกรส่วนใหญ่ปลูกข้าวหอมมะลิ ทำให้ถึงฤดูเก็บเกี่ยวผลผลิตมีจำนวนมาก ทำให้ถูกกดราคาจากพ่อค้าคนกลาง
2.ราคาผลผลิตข้าวเปลือก/ข้าวสารมีแนวโน้มมีราคาสูงขึ้นในตลาดใน/ต่างประเทศ	2.ปัจจัยการผลิตทางการเกษตรต่าง ๆ มีราคาแพง เช่นปุ๋ย น้ำมันเชื้อเพลิง และอื่น ๆ
3.ได้รับการสนับสนุนทั้งทางด้านเงินทุนและวิชาการจากหน่วยงานต่าง ๆ	3.แรงงานภาคการเกษตรมีน้อยและอัตราค่าจ้างสูง รวมถึงค่าจ้างเครื่องจักรกลการเกษตรด้วย
4.สหกรณ์มีเครือข่ายเชื่อมโยงธุรกิจ	4.ระบบการเพาะปลูกอาศัยน้ำฝนและแหล่งน้ำธรรมชาติ
5.สหกรณ์มีการประชาสัมพันธ์ผ่านสื่อวิทยุ	5.มีคู่แข่งธุรกิจในท้องถิ่น (สินเชื่อ,ข้าวเปลือก /อื่น ๆ)
6.จังหวัดนครพนมเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่มีชื่อเสียงและนักท่องเที่ยวมักหาซื้อของฝากที่เป็นผลผลิตที่ด้านการเกษตร โดยเฉพาะข้าวหอมมะลินครพนม	6.ถูกกดราคาจากพ่อค้าคนกลาง และขาดตลาดรองรับผลผลิตที่มีการให้บริการที่ดีและราคายุติธรรม
7.ข้าวหอมมะลิ105 เป็นแผนยุทธศาสตร์ของจังหวัดนครพนม	7.กฎหมายที่เกี่ยวข้อง เช่น ภาษีต่าง ๆ

            นอกจากตาราง SWOT แล้ว เจ้าหน้าที่ส่งเสริมสหกรณ์อาจจัดทำตารางอุปสรรค – โอกาส – จุดอ่อน – จุดแข็ง (TOWS Matrix) ดังรูปแบบตามตารางที่ 3

ตารางที่ 3 TOWS Matrix หรือ SWOT Matrix

ทิ้งว่างไว้	S – จุดแข็ง 1. 2.	W - จุดอ่อน 1. 2.
O – โอกาส 1. 2.	SO STRATEGIES(จุดแข็ง-โอกาส) ใช้จุดแข็งช่วยประโยชน์จากโอกาส	WO STRATEGIES (จุดอ่อน-โอกาส) เอาชนะจุดอ่อนโดยช่วยประโยชน์จากโอกาส
T – อุปสรรค 1. 2.	ST STRATEGIES (จุดแข็ง-อุปสรรค) ใช้จุดแข็งหลีกเลี่ยงอุปสรรค	WT STRATEGIES(จุดอ่อน-อุปสรรค) ลดจุดอ่อนให้เหลือน้อยที่สุด